Synagoge
Uiterburen Links van no 52 is een plek met een verhaal . Hier stond de voormalige (zeer bescheiden) synagoge, plaats van gebed voor de verdwenen joodse gemeenschap.
Al in 1733 is er sprake van een synagoge in het dorp Zuidbroek. Deze bevond zich in een kamer van het huis van Meijer Sijmons. Diens huis werd destijds omschreven als het derde huis vanaf de pijp (brug) in de richting van de kerk aan de westzijde van de straat.
Hoelang deze synagoge heeft gefunctioneerd, is onbekend. Nog voor de officiële stichting van de Joodse Gemeente Zuidbroek in 1884, werd op 10 januari 1883 de bouw van een synagoge aanbesteed. Deze bevond zich aan de Uiterburen te Zuidbroek. Het pand werd in 1934 afgebroken.
Reeds in de middeleeuwen was Zuidbroek een plaats van enige omvang. Er stond een monumentale kerk uit de tweede helft van de 13e eeuw en een burcht. Vanuit deze burcht beheerste het hovelingen geslacht van de Gockinga’s de handelsroute naar Noord-Duitsland. In 1438 werd de burcht door de Groningers veroverd en verwoest. De stad breidde ook hier haar invloed uit. De drosten, die namens de stad recht spraken vestigden zich in Uiterburen.
Toen in de 17e eeuw de vervening van Oost-Groningen begon, waren het de Zuidbroeksters zelf die er het meeste van profiteerden. De bekende vervener Adriaan Geerts (Wildervanck) pachtte een hoogveencomplex in ‘altijd durende erfpacht’. Deze erfpacht kon door de eigenaren in Wildervank pas in 1875 voor een bedrag van ƒ 12.314, worden afgekocht. Tot die tijd werd jaarlijks een bedrag aan Zuidbroek betaald.
De ontwikkeling van Zuidbroek werd bevorderd door het graven van het Winschoterdiep in het begin van de 17e eeuw. Het dorp breidde zich naar het zuiden uit. Ook de aanleg van de spoorlijn Groningen-Nieuweschans met een halteplaats in Zuidbroek (1868) droeg hieraan bij. De bedrijvigheid nam toe, een vlasfabriek aan de Vlaslaan, de lijnbaan van Knapper langs de Stationsstraat, een scheepshelling, een vestiging van Brons motorenfabrieken, een aardappelmeelfabriek van W.A. Scholtens in het Westeind, waarvan de produktie na de Tweede Wereldoorlog naar Foxhol werd overgebracht.
Moderne economische bedrijvigheid in de vorm van aardgaswinning is nu (nog) te vinden in de wijde omgeving van Zuidbroek.
Drostenlaan / Het Veen Dit is bij de grens Noordbroek Zuidbroek. De driesprong Drostenweg en ook heel Uiterburen zijn plekken vol verhalen.Ook de voormalige Coop. melkfabriek aan het eind van Drostenweg bij t Veen: Botjesgat (zandafgraving is deels recreatiegebied) en Joodse begraafplaats (eind t‘Veen) Bij driesprong aan Uiterburen: voormalige Drostenborg.
Hier woonde in de middeleeuwen het jonkergeslacht Gockinga, heersers over het Wold-Oldambt. verderop prachtige boerderijen en fraai aangelegde tuinen.
Aan de Uiterburen hebben minstens twee middeleeuwse steenhuizen gestaan. Eén daarvan was de Drostenborg, waar tot in de Franse tijd de drost of ambtman van het Wold-Oldambt zetelde. De andere, die ten onrechte aan de familie Gockinga wordt toegeschreven, bevond zich bij Uiterburen 39.
